Người Chăm là một dân tộc nói ngữ hệ Nam Đảo, vào khoảng những năm một ngàn trước công nguyên đi thuyền đến khu vực ven biển miền Trung đuổi người nói ngữ hệ Môn – Khmer (tức là người Bahna) lên miền thượng.
Tại vùng đất mới chinh phục này họ đã kiến lập nên văn hoá Sa Huỳnh một thời huy hoàng.
Đến năm 111 trước công nguyên, người Hán xâm lược và tiêu diệt văn hoá Sa Huỳnh thành lập quận Nhật Nam gồm năm huyện Tây Uyển (bắc Quảng Bình) Tỉ Cảnh (nam Quảng Bình) Chu Ngô (Quảng Trị) Lộ Dung (Huế) Tượng Lâm (Quảng Nam, Quảng Ngãi).
Cứ như vậy đến hơn ba trăm năm sau, nhà Đông Hán nội loạn, hết loạn Khăn Vàng đến loạn Đổng Trác, chư hầu bắt đầu chinh phạt.
Khu Liên, một thủ lĩnh địa phương bèn nổi dậy ly khai khỏi nhà Hán lập nên nước Lâm Ấp.
Ban đầu nước Lâm Ấp là một chính quyền trung ương tập quyền mang màu sắc Trung Hoa. Tuy nhiên, do tính chất dân tộc là một cộng đồng chuộng nghề đi biển từ thời kỳ văn hoá Sa Huỳnh, người Lâm Ấp đã có điều kiện tiếp xúc với các thương nhân và tu sỹ Ấn Độ.
Từ đó manh nha chịu ảnh hưởng của văn hoá Ấn.
Những người Ấn đến buôn bán đã truyền cho giới quý tộc địa phương văn minh cùng cách thức tổ chức xã hội của Ấn Độ.
Khác với người Hoa tổ chức xã hội theo mô hình trung ương tập quyền, xã hội của người Ấn mang tính phân quyền cao hơn.
Nước Lâm Ấp là các vùng đồng bằng sông nhỏ bị chia cắt bởi núi non nên hình thành các cộng đồng biệt lập. Vì vậy văn hoá Ấn được tầng lớp thượng lưu địa phương ưa chuộng, sau khi Khu Liên q·ua đ·ời các thế lực địa phương đã tích cực phổ cập văn hoá Ấn Độ áp đảo văn hoá Hán.
Đặc điểm này đã quyết định mô hình quốc gia của người Chiêm từ đó về sau mãi mãi là một nền quân chủ phân quyền theo thể chế Mạn Đà La.
Ngược lại, chịu ảnh hưởng sâu đậm của văn hoá Trung Hoa hoà quyện với văn hoá làng xã, ở phía bắc người Lạc Việt đã tiến hành xây dựng mô hình nhà nước nửa trung ương tập quyền vào trước thời Lê Sơ. Từ thời Lê Sơ trở về sau thì áp dụng mô hình hiệu quả hơn là trung ương tập quyền tiệm cận hoàn chỉnh.
Nhờ vậy, tuy không quá vượt trội hơn người Chiêm về trình độ văn minh hay diện tích, dân số nhưng người Lạc Việt có sức mạnh quốc gia hơn hẳn người Chiêm. Vì vậy, trong hơn ba trăm năm kể từ khi người Việt lập quốc luôn chiếm ưu thế và thường thắng trận trước người Chiêm, ép họ cắt đất bồi thường.
Duy chỉ có thời đại Chế Bồng Nga là người Chiêm bật lại được, lão già đó đúng là hack game, với cái thể chế cùi bắp của Chiêm Thành mà lão vẫn đánh cho vua quan nhà Trần ba lần bỏ Thăng Long chạy dài, đúng là quái đản.
Nói đến Chế Bồng Nga, thông qua các chiến thắng liên tục cùng thu phục đất đai đã mất, lão đã chứng minh cho người Chiêm thấy Đại Việt không phải là không thể b·ị đ·ánh bại, đất đai đã mất không phải không thể được thu hồi.
Thế là từ sau khi lão c·hết c·hiến t·ranh giữa Chiêm Thành cùng Đại Việt dày đặc hẳn lên, mãi đến khi Chiêm Thành thua trận trước nhà Hồ, hai lần. Người Chiêm phải cắt Quảng Nam và Quảng Ngãi cho họ Hồ làm phủ Thăng Hoa.
Sau người Minh xâm lăng diệt họ Hồ, người Chiêm lại vào Thăng Hoa, dân họ Hồ di cư đến đây đã theo Thăng Hoa quận vương là Ma Nô Đà Nan chống người Chiêm. Ma Nô Đà Nan bại trận, người Việt theo hắn chống Chiêm Thành kẻ b·ị b·ắt làm nô, người bị g·iết, số ít người chạy được về Thuận Hoá, khổ không thể tả.
Thái Tổ đuổi quân Minh, tuy người Chiêm sai sứ sang triều cống nhưng từ đó đến nay ma sát nhỏ chưa khi nào ngừng. Lê Khôi sáu bảy năm trời trấn thủ Thuận Hoá là đánh loại trận như thế.
Năm Thiệu Bình thứ nhất (1434) Sứ tiết Chiêm Thành đến Đông Kinh bái kiến các vị huân quý đại lão, mời mấy lão già bọn hắn tới sông Nhĩ Hà chơi, nhân tiện xem múa apsara Chiêm Thành, tặng vô số châu báu mỹ nữ.
Mấy lão già vô sỉ lên thuyền sứ Chiêm tặng gì thì nhận nấy, cười khà khà xem vòng eo như rắn của mấy ả vũ nữ.
Vừa ôm gái đẹp xứ Chiêm vừa nói với sứ tiết Chiêm Thành rằng Lê Khôi là tên ngu xuẩn, không biết xem bản đồ, lãnh thổ Việt Chiêm trong bản đồ rõ ràng như thế mà lẫn lộn cả. Triều đình sẽ hạ lệnh cho Lê Khôi quay về, sứ Chiêm mừng húm dâng càng nhiều vàng ngọc.
Lão già Lê Sát nghiêng người hỏi sứ Chiêm Thành.
-Nước ngươi vào trộm đất ta, bắt bớ dân chúng ở châu Hóa là cớ làm sao?
Sứ tiết Chiêm Thành đáp.
-Chúa nước tôi nghe nói Hoàng Đế băng hà, tân Đế lên ngôi, thế nhưng hai nước đến nay vẫn chưa trao đổi sứ thần nên cũng chưa tin hẳn. Vậy nên sai tướng lên biên giới dò xét, chẳng qua tướng quân nước tôi làm trái lời vua, bắt sáu người ở Hoá Châu đem về.
Chúa nước tôi giận lắm, từ tướng quân trở xuống đều bị chặt chân, lại sai đưa người b·ị b·ắt về Hoá châu cả rồi." (1)
Mấy lão già đê tiện nghe sứ Chiêm giải thích thì cười xoà, phất tay nói là không có gì, sứ Chiêm cứ an tâm về nước. Chỉ là, từ đó chuyện phát binh chinh phạt Chiêm Thành được đưa lên chương trình nghị sự của Nội mật viện.
Còn Lê Khôi, đúng là năm đó lão bị triệu về thật, nhưng là về Nghệ An đón Đinh Liệt, hai anh em dắt tay nhau đem hai vạn quân Nghệ An đi tuần biên giới với Chiêm Thành, nói là thương lộ không an toàn, tiễu trừ thổ phỉ các loại.
Cái gì, vì sao hai vạn quân Hải Tây chạy đến gần biên thành Chiêm Thành à, chắc là Đinh Liệt, Lê Khôi ở ngoài ngàn dặm tự tiện làm càn thôi, không phải ý chỉ từ Đông Kinh, bọn mi phải tin tưởng mấy lão già vô lại ở điện Hội Anh.
Ba Đích Lại hoảng sợ ngay năm sau sai sứ sang chầu, thực ra là thăm dò xem Đại Việt đã bắt đầu mộ binh chưa.
Nội dung chương bạn đang xem bị thiếu. Vui lòng truy cập website https://truyenhay.info.vn để xem nội dung đầy đủ. Cảm ơn bạn đọc!